دایره المعارف تاسیسات برق (اطلاعات عمومی برق)
www.memsnems.co.cc
نام استاد : Prof. Santiram Kal
دانشگاه ارایه دهنده دوره آموزشی :
Department of Mechanical Engineering Indian Institute of Technology, Kanpur
زبان تدریس : انگلیسی (بدون متن سخرانی استاد)
توضیحات تكمیلی :
این دوره آموزشی ....
32 جلسه 60 دقیقه با كیفیت خوب
ریتم و بیان بسیار شیوا با لغات ساده انگلیسی
این دوره برای چه كسانی مفید می باشد ؟
حوزه های عملكردMEMS شامل موارد زیر است :
1- مکانیکی: نیرو،فشار،سرعت،شتاب و موقعیت
2- حرارتی: دما،گرما
3- شیمیایی: غلظت،ترکیب شیمیایی و سرعت واکنش
4- نورانی: شدت موج الکترومغناطیس،طول موج،فاز،بازتاب قطبی، شکست نور،فرستنده
5- مغناطیس: شدت میدان،چگالی شار،گشتاورمغناطیسی،قابلیت گذردهی(پرمابلیته)
6- الکتریکی: ولتاژ،جریان،بار،مقاومت،خازن،
کاربردهای MEMS
Biotechnology ( اعمال و قواعد زیست شناسی در انسان و ماشین آلات ) :
فناوری MEMS كشفیات جدید در علوم و مهند سی مانند : (( میكرو سیستمهای واكنش زنجیره ای پلیمری (PCR) برای تقویت و شناسایی DNA و میكروسكوپهای سوراخ كن برای ساخت میكرو ماشین ها (STMs) ، ساخت چیپها با الهام از قواعد زیست شناسی برای كشف عوامل زیستی و شیمیایی خطرناك و میكرو سیستم هایی برای انتخاب و نمایش دارو با توان عملیاتی بسیار بالا )) را ممكن می سازد.
صنایع هوا فضا و ارتباطات
MEMS ها در سالهای اخیر در زمینه های ارتباطات، هوا فضا و مینیاتور کردن کاربردهای زیادی پیدا کرده اند:
صنایع هوا فضا: در نشانگرهای کابین خلبان، ابزار Ejection، اندازه گیرهای تونل هوا و میکرو ماهواره ها کاربرد دارند.
صنایع ارتباطات:
از دو نوع MEMS در این صنایع به طور متداول استفاده می شود: MOEMS وRFMEMS
مدارهای فركانس بالا به طور قابل ملاحظه ای از زمان ظهور فناوری مفید بوده و هستند . اجزاء الكتریكی مانند القاگرها و خازنهای متغیر می توانند به طور معنی داری توسعه پیدا كنند . اگر برای استفاده در تكنولوژی MEMS ساخته شوند با مجتمع سازی تعدادی از این اجزاء كارایی مدارهای ارتباطی توسعه می یابد ، فضای كل مدار، هزینه و مصرف برق كاهش می یابد . در ادامه ، سوئیچ های مكانیكی همچنانكه با تحقیقات توسعه پیدا می كند ، می توانند به یك جزء كلیدی با توان بالقوه بالا در مدارهای میكروویو مختلف تبدیل شوند. نمونه های ساخته شده از سوئیچ های مكانیكی حاكی از دارا بودن فاكتورهای كیفیت بالاتری از انواع قبلی موجود هستند.
MOEMS ها به دلیل وجود فوتون بدون جرم نیاز به نیروی کمی دارند، مکان کوچکی را اشغال می کنند، دقت بالایی دارند و با سرعت نور کار می کنند. تکنولوژی ساخت آنها مانند نیمه هادیها می باشد که این امر سبب تولید ارزان قیمت و افزایش کارایی آنها شده است. ساختار جزء آنها میکرو آینه است که باعث افزایش سرعت کار در تکنولوژی جریان اطلاعات شده است. کاربرد MOEMS در فیلترها، مدولاتورها، آنتن ها و فرستنده ها می باشد.
RFMEMS ها امروزه کاربردهای بسیار وسیعی در صنعت ساخت موبایل پیدا کرده اند به طوری که با پیشرفت آنها موبایلها ارزانترشده و اندازه کوچکتری پیدا کرده اند .
صنعت خودرو سازی
فشارسنج
برای اندازه گیری فشار روغن موتور،فشار خلا،فشار تزریق سوخت،فشار خط ترمز ABS ،فشار هوای ذخیره شده برای کیسه هوایی.
شتاب سنج
شتاب سنج های ساخته شده با فناوری MEMS ، به سرعت با شتاب سنج های رایج جهان جایگزین شد، كه شتاب سنج های قدیمی در آرایش سیستم های كیسه هوا در موقعیت های نا گهانی در اتومبیل ها به كار می رفتند. در روش سنتی و مرسوم كه چند ین شتاب سنج بزرگ ساخته شده از مؤلفه های گسسته در جلوی اتومبیل با سیستم الكترونیك جداگانه نزدیك كیسه هوا نصب می شد كه این روش برای هر اتومبیل با لغ بر 50 دلار هزینه داشت.
فناوری مجتمع سازی MEMS ساخت شتاب سنج ها و مدارهای الكترو نیكی را روی یك تراشه سیلیكونی با هزینه ای بین 5 تا 10 دلار، ممكن ساخت . این شتاب سنج های MEMS كوچكتر ، وظیفه مندتر، سبكتر وقابل اطمینان تر بوده و با كسری از هزینه عناصر شتاب سنج های مقیاس بزرگ، ساخته شده اند
حسگرهای شتاب
تحت تاثیر شتاب ، اینرسی جسم باعث می شود که نیرویی بر آن وارد شود و کمی جابه جا شده و باعث تغییر مقاومت وولتاژپیزو شود و با اندازه گیری آن میزان شتاب را می توان به دست آورد.
شتاب سنج ها :
1-حساسیت کمی دارند و شتاب زیاد را اندازه گیری می کنند.
کاربرد انها در:
سیستم ترمز ضد قفلAntilock Brake system
سیستم تعلیقAutomatic Balance Control
سیستم کیسه هوایی خودروها استفاده می شود.
Airbag Accelerometers XL76
2-حساسیت بالایی دارند.
رباتها،سیستمهای هدایت اتومبیل ناوبری هواپیما و فضاپیما و زیردریایی استفاده می شود.
دماسنج های MEMS
کاربرد در:
خواندن دمای روغن موتور،ضد یخ،و دمای هوا استفاده می شود.
ژیروسکوپهایMEMS
وسایلی برای تشخیص حرکت هستند.
شتاب سنج ها، سیگنالی متناسب با حرکت خطی خود تولید می کنند.
ژیروسكوپها، سیگنالی متناسب با حرکت دورانی در اتومبیل برای سیستم کنترل نیروی گریز از مرکز یا کشش جاده تولید می کنند.
عملکرد ژیروسکوپها در صنعت خودرو:
1-فراهم کردن سیگنالی متناسب با میزان چرخش اتومبیل وقتیکه بر روی پیچ حرکت می کند.
2- مقایسه زاویه شیب پیچ و میزان چرخش واقعی اتومبیل که از ژیروسکوپ به دست می اید .
3- تشخیص سیستم کنترل که آیا اتومبیل دچار کمبود نیروی کشش جاده شده است یا نه ؟
4-اگر شرایط غیر ایمن تشخیص داده شود،سیستم کنترل سیگنالی را به سیستم ترمز ضد قفل می فرستد تا از واژگون شدن ان جلوگیری کند.
سایر کاربردهای در حال توسعه ژیروسکوپ ها
برای تشخیص شرایط :
1-واژگونی اتومبیل
2-کنترل دینامیک اتومبیل
3-سیستم ناوبری اتومبیل
کاربرد MEMS در هد پرینترهای جوهر افشان
با ورود MEMSها به این عرصه, تکنولوژی سنسورهای فشار اتوماتیکی به کنار رفته است در این نوع پرینترها از یک سری از افشانکها استفاده شده که جوهر را به طور مستقیم در سطح کاغذ می افشاند. دو نوع تکنولوژی در این رابطه وجود دارد:
1-THERMAL
2- PIEZO
1- Thermal: این تکنولوژی در سال 1979 توسط شرکت Hewlett-Packard ابداع شده است که از بخار جوهر استفاده می کند. در این نوع, مقاومتهای کوچکی بکار رفته که به هنگام On بودن در كسری از ثانیه گرم می شوند و از این گرما در تبخیر جوهر استفاده می کنند.
2- Piezo: این تکنولوژی توسط شرکت Epson ابداع شده است که از طریق فشار مکانیکی ناشی از عبور جریان الکتریسیته بر هد پرینتر جوهر را می افشاند.
سرفصل های دوره آموزشی
دانلود کامل مقاله ای در زمینه MEMS (منبع www.pazandehkar.blogfa.com )
http://rapidshare.com/files/385353154/ME MS_Mechanical_Sensors.pdf
با توجه به پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی نیاز به فراگیری علوم جدید بیش از پیش احساس می شود.
MEMS یا سیستم های میکرو الکترو مکانیکی یکی از زمینه هایی است که امروزه نظر دانشمندان و محققین را به خود جلب کرده است.
این زمینه علمی سعی در طراحی و ساخت سیستم ها در ابعاد نانو را دارد که امروزه با سرعت خیره کننده ای در حال گسترش است.
در لینک زیر می توانید اطلاعات بیشتری در این زمینه بیابید.
http://rapidshare.com/files/385353154/ME MS_Mechanical_Sensors.pdf
شیوه های کسب وکار و شرکتهای معتبر در حوزه MEMS |
![]() ۱ ـ معرفی شیوههای كسب و كار در حوزه MEMS و متدولوژی تولید محصولات بیشك زمان زیادی از تولد صنعت نوپای MEMS نمیگذرد. در همین مدت كوتاه شیوه های مختلفی برای فعالیت در این حوزه كاری توسط شركتهای فعال، پی ریزی و دنبال شده است . در این زمینه نظریات مختلفی وجود دارد كه یكی از آنها در این مقاله معرفی می شوند. الف) سازندگان قطعات (component Manufacturers) MEMS برای سازندگان قطعات MEMS، سه نوع شیوه كسب وكار مختلف بشرح ذیل پیشبینی می شود: ▪ سازندگان پیمانكاری (Contract Manufacturers) (قراردادی) این شركتها عمدتا در حد شركتهای كوچك و متوسط بوده و بیشتر قطعات خاص (Custom) با ارزش افزوده بالا را برای بازارهای محدود و عمدتا با تیراژ تولید پایین میسازند. بعضی از این شركتها عبارتند از: MEMScap ، Tronic Colibrys یا Micralye ▪ كارخانجات (Foundries) سازنده این دسته از سازندگان، دارای امكانات و تجهیزات بیشتر و قاعدتا توانایی تولید با تیراژ و حجم بیشتری را نسبت به گروه قبل دارند. تیراژ تولید آنها عموما بیش از ۱۰۰۰۰ ویفردر سال میباشد. این نوع شركتها معمولا محصولات و Chip های تولیدی را برای مشتریان خود، طراحی، توسعه و تولید مینمایند. عموما محصولات اینگونه شركتها تغییر نمیكنند( بروز نمی شوند). شركت TMT نمونه ای از اینگونه شركتها میباشد. ▪ سازندگان قطعه نهایی استاندارد شده و قابل عرضه (Off – the – shelf) محصولات اینگونه شركتها، معمولا به صورت Package و قابل استفاده توسط مشتری نهایی عرضه میشود. تیراژ تولید این شركتها بسیار بالا (در مقایسه با دو نوع فوقالذكر) بوده و بازه گستردهای مانند صنایع خودروسازی (حسگر شتاب كیسه هوا )، سختافزاركامپیوتر (هد پرینتر های جوهر افشان) و همچنین كاربردهای ویژه در حوزههای صنعتی ( اندازهگیری فشار و شتاب ) را در بر میگیرد. برخی از این كمپانیها اكنون بخشی از ظرفیت خطوط تولیدشان را برای مشتریان خارجی باز گذاشته و آماده دریافت سفارشات تولید مربوط به طرحهایی كه ازشركتهای طراح و خارج از مجموعه آنها می باشند، هستند . شركتهای AD، موتورولا و STM نمونهای از اینگونه شركتها میباشند. ب) شركتهای طراح MEMS این شركت به دو شیوه فعالیت می كنند : ▪ شركتهای طراح Fabless این شركتها اغلب در زمینه طراحی یك نوع خاص از محصولات و قطعات MEMS فعالیت داشته و فقط طراحی را انجام میدهند. در بیشتر موارد، این شركتها بهیچ عنوان فعالیت ساخت انجام نداده و ساخت قطعه در خارج از این شركتها توسط شركتهای سازنده انجام می شود. البته در مواردی، شركتهای مزبور میتوانند شریك تجاری شركتهای سازنده MEMS باشند. شركتهای Akustica و Discera نمونههایی از اینگونه شركتها هستند. ▪ شركتهای مهندسی طراح و سازنده شركتهای مذكور میتوانند انواع مختلف محصولات و قطعات MEMS را طراحی نموده و در حد نمونهسازی تولید با ظرفیت پایین و در مواردی تولید با حجم بالا نیز فعالیت داشته باشند. البته ممكن است این شركتها پروسه ساخت را در مواردی به دیگر شركتهای سازنده بعنوان پیمانكار سفارش دهند. شركت Lionix نمونهای از اینگونه شركتهاست. ج ) شركتهای سازنده سیستمی MEMS شركتهای این گروه به كار تولید قطعات و تجهیزات MEMS برای سیستمهای تولید شده توسط خود اشتغال دارند. این شركتهاجزئی از یك گروه صنعتی و كارخانجات مجتمع هستند كه سیستمهای مختلف MEMS را برای گروه خود، طراحی و تولید می نمایند. بعبارت دیگر مشتری عمده سیستمهای MEMS تولید شده توسط این شركتها خودشان هستند، شركتهای بوش (صنعت ساخت قطعات خودرو) Honeywell (صنایع دفاعی) و Olympus نمونه هایی از این شركتها هستند. كسب و كار اینگونه شركتها در حوزه MEMS به دو شیوه متفاوت معمولا صورت می گیرد : ▪ شركتها یی كه انحصارا برای گروه كاری خود ، قطعه و سیستم MEMS تولید میكنند، مانند بوش GYROS و Honeywell ▪ شركتهایی كه علاوه بر تولید برای خود، برای شركتهای دیگر و مشتریان خارجی نیز محصولات MEMS تولید می نمایند مانند BMX. علاوه بر این گروهها، موسسات R&D (به عنوان نمونه دانشگاهها و مراكز تحقیقاتی)معمولا به كارهایی از قبیل طراحی و ساخت نمونه ( prototype )های آزمایشگاهی و نیمهصنعتی اشتغال دارند. ۲ ـ سیاستها و علایق Business Modelهای مختلف در حوزه MEMS همه انواع Business Model های ذكر شده، دارای مزایا و معایبی هستند. برای سازندگان سیستمی كه اغلب دارای حجم هزینه های R&D قابل توجه میباشند، بیشترین تمایل به سمت دارا شدن توانایی و قابلیت توسعه كاربرد سیستمها، قطعات MEMS و به كار بستن قطعات MEMS در سیستمهای مختلف است (خلق كاربردهای جدید MEMS). این شركتها معمولا از زیرساختارهای موجود MEMS استفاده نموده و كاربردهای جدید را با استفاده از زیرساختارهای موجود طراحی نموده و توسعه می¬دهند. دغدغه و دلمشغولی اصلی این شركتها ، یافتن شركای واقعی است كه علاقمند به استفاده از محصولات توسعه داده شده و پرداخت هزینههای طراحی اولیه كه عمدتا مبالغ زیادی بوده و جزء هزینه های قبل از بهره برداری هستند، باشند. البته این شركتها، بدنبال طرحهای آماده تولید (كه هزینه تحقیقات و توسعه برای به جواب رسیدن به شركت تحمیل نكند ) و محافظت از طرحهای توسعه داده شده از دسترسی رقیبان نیز میباشد. شركتهای سازنده سیستم، بیشتر به استفاده از امكانات ساخت و تولید موجود خود به منظور دستیابی به تكنولوژیهای كلیدی و تولید محصولات پیشرفته MEMS با امكانات خود علاقه نشان می دهند. از این گذشته، افزایش و ارتقاء ارزش قطعات MEMS با بكار بردن آنها در سیستمهای مختلف همواره مد نظر شركتهای مذكور بوده است. یكی از دغدغه های مهم شركتها این است كه سازنده سیستم، توانایی و امكان ساخت Fab و همچنین بروزكردن ( up-to-date ) آن را داشته باشد. شركتهای طراح Fabless به نظر میرسد كه كسب و كار موفق و زندهای داشته باشند. آنها قادر به فروش كارها و طراحیهای خود به سایر شركتها هستند و بنابراین فروش مداوم دارند. در اینگونه كسب و كار، اصلیترین كشمكش و دغدغه، دسترسی به یك Fab باز و آماده پذیرش سفارشات ساخت میباشد. برای سازندگان پیمانی و قراردادی MEMS، امروزه فرصتهای كسب و كار واقعی وجود دارد. اما این شركتها از قانون معروف حاكم بر حوزه MEMS («یك قطعه، یك پروسه ساخت» ) رنج میبرند . این موضوع مانعی برای رسیدن به یك كسب و كار سودزا با بازدهی سرمایه مناسب میباشد. از طرف دیگر، از آنجایی كه طراحی و توسعه یك محصول جدید بین ۲ تا ۴ سال و با در نظر گرفتن تحكیم موقعیت آن در بازار ، بین ۳ تا ۵ سال طول میكشد، این شركتها باید سرمایهگذاری اولیه خود را تا رسیدن به محصول نهایی انجام دهند. شركتهای مزبور باید خط مشی خود را براساس تمركز روی مشتریان كلیدی بنا نهاده و ساخت FAB های كوچك، قابل انطباق و ارتقاء ( Upgradeable ) را برای پروسه تولید در دستور كار قرار دهند . آنها همچنین باید از سیاست نادرست برخی از شركتهای فعال در حوزه MEMS كه داشتن طیف متنوع و زیاد مشتریان و به تبع آن پروسههای مختلف و گوناگون تولید است، پرهیز نمایند. در پایان لازم به ذكر است مدل كسب و كار سازندگان قطعه نهایی استاندارد شده و قابل عرضه (off – the – shelf) ، یك مدل كسب و كار با كشش و جذابیتهای زیاد است. این نوع فعالیت، مشابه فعالیت شركتها و كارخانجات نیمههادی است. آنها هم اكنون دارای بازاری كوچك و رو به رشد بوده و در آینده، امكان رشد و توسعه بیشتر خواهند داشت. ۳ ـ سازندگان برتر (۳۰ سازنده برتر ) در حوزه صنعت MEMS بزرگترین شركتهای سازنده MEMS در سال ۲۰۰۳ میلادی در زمینه سختافزار IT فعالیت میكنند، شركت HP با ساختن Head پرینتر جوهرافشان و همچنین شركت TI (Texas Instrument) با سیستمهای آینه دیجیتال مبتنی بر كاربرد قطعات MEMS در این حوزه جزءبازیگران اصلی هستند . شركت بوش سومین سازنده بزرگ MEMS است كه در زمینه تولید سیستمهای الكترونیكی خودرو فعالیت مینماید. از دیگر نتایج این نمودار اینست كه بیشترین درآمد حوزه MEMS متعلق به شركتهای سازنده قطعات نهایی استاندارد شده میباشد و شركتهای سازنده پیمانكاری یا قراردادی به نظر میرسد بازاركوچكتر و محدودتری نسبت به بقیه داشته باشند. كل فروش سالیانه این نوع كسب و كار، حدود ۱۰۰ میلیوندلار بوده و شركتهای Polsa و Colybris شركتهای مطرح در این زمینه میباشند، اما در عین حال، شركتهای مذكور دارای بازارهای متعدد برای تولید محصولات خاص و ویژه MEMS با ارزش افزوده بالا و قابل عرضه در بازارهای محدود هستند. ۴ ـ چالشهای عمده در حوزه كسب و كار MEMS در چند سال گذشته عوامل متعددی بر وضعیت حوزه MEMS تاثیر گذاشتهاند. شركتهای سازنده IC در چند سال گذشته، تمایل و علاقه برای ورود به بازار MEMS از خود نشان داده و در این زمینه، سرمایه گذاری هنگفتی نموده اند (شركتهایی از قبیلSemefab، Dalsa، Fairchild Motorola، Infineon ، STM و ...). اما باید توجه داشت كه MEMS فقط برخی اوقات و در برخی شرایط، یك كسب و كار با حجم بازار بالاست (با تیراژ بیش از ۱۰۰ هزار نمونه در سال). با این حال، مزایای ویژه تولید انبوه به شیوه Fab های تولید نیمه هادی از قبیل : قیمت پایین، تولید انبوه و حجم بالای محصول، سازندگان MEMS را وا می دارد كه پروسه ساختی مشابه پروسه ساخت نیمه هادیها برای قطعات MEMS را دنبال نمایند. البته لازم بذكر است پروسه ساخت قطعات MEMS با قطعات نیمه هادی از نظرتكنولوژیكی تفاوتهای جزئی دارد. در این فرایند، مواردی از قبیل: پروسه Etching عمیق، alignment دو طرفه، ابعاد بحرانی لیتوگرافی، ابعاد ویفر، بریدن، پكیجینگ و تست با موارد مشابه در تكنولوژی ساخت IC همخوانی ندارد. از طرفی، توسعه و طراحی یك قطعه MEMS با توجه به عدم وجود استاندارد زمان زیادی طول میكشد (نسبت به طراحی و ساخت قطعات نیمه هادی).لازم بذكر است در حال حاضر اختلاف زیادی بین دوره عمر تكنولوژی محصولات MEMSوIC وجود دارد و دوره عمر محصولات MEMS طولانیتر از قطعات الكترونیكی است. از سوی دیگر در حال حاضر، هنوز تعامل بین Business model های مختلف MEMS به درستی تعریف نشده است. برخی از موانع و مشكلات دیگر موجود در حوزه MEMS ، به شرح ذیل می باشند : ▪ در حال حاضر مشكلات جدی برای استفاده مجدد از یك ساختار و تجهیزات در یك پروسه متفاوت وجود دارد. ▪ تحقق ساخت MEMS (و ارائه محصول نهایی قابل عرضه ) ساده نیست و نیاز به تلاش و صرف وقت و هزینه فراوان دارد. ▪ سرویسها و خدمات ویژه MEMS از قبیل : تست، پكیجینگ و ابزار طراحی MEMS هنوز به طریق كاملا باز برای شركتهای MEMS در دسترس نیستند . ▪ در این صنعت، زنجیره ارزش تولید به روشنی تعریف نشده كه همین امر باعث ایجاد مشكلاتی در توسعه بازار MEMS شده است. ▪ طبق پیش بینی كارشناسان در آینده، شركتهایی كه فاقد مشتریان كلیدی و پروسههای صنعتی در این حوزه می باشند، كسب و كارشان متوقف خواهد شد. ▪ هنوز هم قاعده و قانون معروف MEMS (یك قطعه، یك پروسه مجزا) از درجه اعتبار ساقط نشده است. این قانون، باعث الزام شرایط مشتری كلیدی/پروسه كلیدی شده است و لذا هنوز امكان بهرهبرداری از یك پروسه تولید در ساخت چند نوع محصول بصورت جدی در سطح صنعتی فراهم نشده است، اما با این وجود در آینده صنعت MEMS به رشد خود ادامه خواهد داد . در آینده مهمترین تاثیر، خارج ساختن پروسه ساخت از دل مجموعههای سازنده سیستم خواهد بود. الان كه سازندگان پیمانكاری زندهاند، سازندگان سیستمها فرصت دارند تا از میان آنها شركای ساخت خود را انتخاب كرده و پروسه ساخت را به دست آنها بسپارند. |
حسین مهویدی مراجع : ۲۰۰۳Overview of the European MEMS industry "،۱- http://www.yole.fr http://www.yole.fr/micronews/micronews_form.html, "Micronews"، ۲- , " Status in MEMS industry in ۲۰۰۶" www.sensorportal.com http:/، ۳- http://www.memsinfo.jp/whitepaper/WP۳۵_MEM.pdf"MEMS foundries" ۴- "MEMS entry"http://www.memsinfo.jp/whitepaper/WP۴۰_MEM.pdf |
مجله گسترش صنعت |
جذابیت های برق
(1414)
در ستایش معماری
(1042)
تکنیک های نورپردازی، مهندسی روشنایی
(273)
فکر اقتصادی، کارآفرینی
(180)
تکنولوژی های روز دنیا
(4582)
504 لغت آیلتس IELTS(ضروری برای همه دانشجویان)
(196)
شرط پیشرفت+مدیریت زمان و انرژی
(776)
اطلاعات علمی ساده و خلاصه
(88)
خلاقیت های ناب ناب
(2463)
کافه کتاب،فرهنگ و ادبیات
(81)
هایلایت
(715)
رسانه (ایران، بین الملل)
(275)
خنده های رنگی رنگی
(1344)
دیدنی های تو دل برو
(1662)
آرامش بخشی
(318)
دیالوگ های ماندگار
(36)
وقایع و تصاویر تاریخی جذاب، گردشگری
(304)
ویرایش نشده ها
(3)
معرفی نویسنده و مدیر وبلاگ
(46)
POWERED BY MIHANBLOG.COM
Theme is created by: www.DesignDisease.com